Ποιες τροφές βοηθούν να χάσετε το περιττό σωματικό βάρος, χωρίς να χάσετε σε ζωτικότητα; Ποιες τροφές σάς προσθέτουν ανεπιθύμητα κιλά και ποιες αυξάνουν την ενεργητικότητα, επιταχύνουν τον κυτταρικό μεταβολισμό και καίνε τα παραπανίσια λίπη;

Κείμενο: Σταύρος Δεδούκος.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Πόσα σώματα διαθέτουμε; Μην χαρακτηρίσετε την ερώτησή μας αφελή και μην βιαστείτε να απαντήσετε «μόνον ένα»! Όλοι μας, διαθέτουμε δύο σώματα κι όχι ένα: Το υλικό ή φυσικό μας σώμα, αυτό δηλαδή που είναι ορατό μακροσκοπικά ή μικροσκοπικά στο ανθρώπινο μάτι, και το ενεργειακό ή ηλεκτρομαγνητικό που το περιβάλλει κι είναι αόρατο.

Το ενεργειακό σώμα αποτελεί μέτρο της ενεργειακής μας κατάστασης, αφού ανταλλάσσει συνεχώς ενέργεια τόσο με το υλικό σώμα όσο και με το περιβάλλον, παίζοντας το ρόλο του μεσολαβητή.

Οι πλανήτες, η γη, ο ήλιος, ο αέρας, οι τροφές, τα άλλα έμβια όντα, τα συναισθήματα, οι σκέψεις μας είναι όλα βασικές πηγές ενέργειας και επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, τα ενεργειακά μας επίπεδα. Όταν η προσλαμβανόμενη ενέργεια είναι ίση με την αποβαλλόμενη έχουμε ισολογισμό (ισορροπία) ενέργειας, όταν η προσλαμβανόμενη είναι περισσότερη έχουμε θετικό ισολογισμό, ενώ όταν κυριαρχούν οι απώλειες έχουμε αρνητικό ισολογισμό και τότε αρχίζουν τα προβλήματα…

ΓΙΑΤΙ ΠΑΧΑΙΝΟΥΜΕ;

Το υλικό μας σώμα εργάζεται συνεχώς, ακόμα κι όταν αναπαυόμαστε. Για να μπορέσει, λοιπόν, ο οργανισμός να επιτελέσει τις διάφορες λειτουργίες του, απαιτείται συνεχής μετατροπή ενέργειας.

Η ενέργεια εισάγεται στο υλικό σώμα με τη μορφή της χημικής ενέργειας, που περικλείεται στους χημικούς δεσμούς μεταξύ των ατόμων άνθρακος και άνθρακος – υδρογόνου, μέσα στα μόρια των τροφών. Η απελευθέρωσή της γίνεται κατά στάδια, με μια σειρά χημικών αντιδράσεων, που ονομάζονται καύσεις ή οξειδώσεις. Μέρος της ενέργειας που παράγεται κατά την καύση των τροφών μετατρέπεται σε θερμότητα (θερμογένεση), ενώ το υπόλοιπο χρησιμεύει για την παραγωγή έργου.

Όση, όμως, από την προσλαμβανόμενη ενέργεια των τροφών είναι περιττή ή άχρηστη κι ακατάλληλη για τη διατήρηση της θερμοκρασίας μας, την αναδόμηση των κυττάρων, την παραγωγή έργου, την τροφοδότηση των ζωτικών λειτουργιών ή την ενίσχυση του ενεργειακού μας σώματος, αποθηκεύεται στο υλικό σώμα με τη μορφή λίπους, με αποτέλεσμα αφενός την αύξηση του σωματικού βάρους και αφετέρου τη συσσώρευση ελεύθερων ριζών και τοξικών ουσιών (ξενοβιοτικών), που είναι το κύριο αίτιο εξασθένισης του ανοσοποιητικού συστήματος, εκφυλιστικών ασθενειών και πρόωρης γήρανσης.

ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Η ιδέα ότι τα θρεπτικά συστατικά κάποιων τροφών μπορούν να αυξήσουν ή να περιορίσουν τη βιοενέργεια είναι πανάρχαια. Μόνον, όμως, τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί επιστημονικά στοιχεία υποστήριξης της θεωρίας, μέσω της μελέτης των ιαματικών τροφών και των τροφικών δυσανεξιών.

Σύμφωνα με την Ασιατική πρακτική ιατρική, για να ενισχύσουμε τη σωματική και πνευματική μας ενέργεια, πρέπει να τρώμε κυρίως απλές και φυσικές τροφές, τις αποκαλούμενες σαττβικές (sattvic), και να αποφεύγουμε όσο μπορούμε αυτές που διαταράσσουν την ενεργειακή μας ισορροπία (ραγιακές τροφές/razasic και ταμασικές τροφές/tamasic).

Ως γνωστό, η παραδοσιακή Ασιατική πυραμίδα διατροφής αναγνωρίζεται διεθνώς ως πρότυπο διατροφής που προάγει την ευεξία και οδηγεί στη μακροζωία.

ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

• Προάγει την υγεία.
• Δημιουργεί ένα υψηλότερο επίπεδο ενεργητικότητας.
• Συμβάλλει στην καταπολέμηση του στρες.
• Αποκαθιστά την ενεργειακή ισορροπία.
• Αυξάνει την ευεξία και τη ζωτικότητα.
• Βελτιώνει την ικανότητα αποτοξίνωσης του οργανισμού.
• Συμβάλλει στην μακροημέρευση.
• Επιταχύνει το χάσιμο των περιττών κιλών.

Ξανασκεφτείτε το: Υγεία, υψηλά επίπεδα ενέργειας, μείωση στρες, νεανικό σφρίγος, παράταση νιότης, μακροημέρευση και καθόλου περιττά κιλά. Αυτά δεν επιθυμούμε όλοι;

ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΡΟΦΩΝ

Ως επί το πλείστον, τα βιοενεργειακά διαιτολόγια ασπάζονται την κατάταξη των τροφών σε γιν και γιανγκ (ωφέλιμες και βλαβερές αντίστοιχα, κατά το δυτικό πρότυπο). Προχωρούν, όμως, ένα βήμα παραπάνω, αποδίδοντας ιδιαίτερη αξία τόσο στην αντιστοιχία τροφών – βιοενέργειας, όσο και στους κατάλληλους συνδυασμούς τροφών που αυξάνουν τα ενεργειακά επίπεδα του οργανισμού. Σύμφωνα με τις βασικές διατροφικές της yoga και της Ayurveda, κάθε μεμονωμένη τροφή και κάθε συνδυασμός τροφών έχει διαφορετική επίδραση στο ανθρώπινο σώμα και πνεύμα. Με βάση αυτή την επίδραση, όλες οι τροφές ταξινομούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες.

1) Σαττβικές τροφές – Sattvic (ηρεμία, γαλήνη): Τρέφουν το υλικό και το ενεργειακό σώμα, ηρεμούν το νου και διατηρούν σε γαλήνια κατάσταση τη ψυχή, οδηγώντας στην αληθινή υγεία. Οι τροφές αυτές, όπως π.χ. φρούτα, καρποί, φυλλώδη πράσινα λαχανικά και γενικά τα ανεπεξέργαστα προϊόντα φυσικής προέλευσης και χωρίς καμία ανθρώπινη μεταποίηση, π.χ. βιομηχανική επεξεργασία, πρέπει να αποτελούν τη βάση της καθημερινής διατροφής.

2) Σαγιακές τροφές – Razasic (δραστηριότητα): Διαταράσσουν και τελικά χαλάνε την ισορροπία νου-σώματος, δρουν διεγερτικά για το υλικό σώμα σε βάρος του νου και του ενεργειακού σώματος, ανοίγουν την όρεξη και εμποδίζουν την αποτοξίνωση του οργανισμού. Εδώ ανήκουν όλες οι τροφές που δρουν ως επί το πλείστον διεγερτικά, όπως π.χ. κρέας, αβγά, ψάρι, κρεμμύδι, σκόρδο, πικάντικα φαγητά, καφές, τσάι υψηλό σε τεΐνη (καφεΐνη), αναψυκτικά κ.ά.

3) Ταμασικές τροφές – Tamasic (σκοτάδι, αδράνεια): Βλάπτουν και το νου και το σώμα. Μειώνουν τη ζωτική ενέργεια, προκαλούν σωματική και πνευματική αδράνεια, αυξάνουν το σωματικό βάρος και εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται όλες οι τροφές που έχουν υποστεί ευρεία επεξεργασία, π.χ. fast food, ή/και περιέχουν πολλή ζάχαρη, αλκοόλ ή χημικά πρόσθετα, αλλά και η πολυφαγία (προκαλεί ληθαργικότητα και αποδυναμώνει τον οργανισμό).

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ, ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ, ΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑ

Αναλόγως του τρόπου παραγωγής, του σταδίου ωρίμανσης ή του τρόπου παρασκευής τους, οι ίδιες τροφές μπορεί να έχουν διαφορετική επίδραση. Για αυτό πρέπει να αποφεύγονται τα φαγητά που:

• Προέρχονται από ζώα συμβατικής, εντατικής εκτροφής όπως το κρέας και τα παράγωγά του αλλά και τα ψάρια από ιχθυοκαλλιέργειες.
• Μαγειρεύονται περισσότερο από ό,τι πρέπει ή σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες όπως π.χ. τα τηγανιτά.
• Είναι πολύ ζεστά/καυτά, π.χ. οι πολύ καυτές σούπες.
• Είναι τεχνητά πικρά, ξινά, ξηρά ή αλμυρά, π.χ. τα πολύ αλατισμένα.
• Έχουν υποστεί βιαία ζύμωση όπως π.χ. κάποια αλκοολούχα ποτά.
• Περιέχουν χημικά πρόσθετα, υπολείμματα φαρμάκων ή ορμόνες.
• Διατηρούνται με χημικά συντηρητικά ή έχουν υποστεί ακτινοβόληση.
• Είναι πολυεπεξεργασμένα, μπαγιάτικα, σαπισμένα ή εκτός της φυσιολογικής τους εποχής, π.χ. φρούτα πρώιμα ωριμασμένα.
• Δεν είναι δημιουργήματα της φύσης αλλά αποκλειστικά και μόνον του ανθρώπου όπως π.χ. τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα.

Παράδειγμα: Μία τροφή που μπορεί να φαγωθεί ωμή (όπως π.χ. το μήλο), όταν μαγειρεύεται (π.χ. γίνεται κομπόστα) χάνει τα ευεργετικά συστατικά και τις ωφέλιμες ιδιότητές του. Ακόμα, όμως, κι αν μία τροφή φαγωθεί ωμή, μπορεί, αν δεν προσέξουμε, αντί για καλό να μας κάνει κακό. Όταν π.χ. το μήλο, και γενικά κάθε φρούτο και λαχανικό, φαγωθεί άγουρο έχει Ράγιας επίδραση (ανοίγει την όρεξη και ειδικά την επιθυμία για γλυκά), όταν είναι ώριμο ή περιέχει υπολείμματα φυτοφαρμάκων ασκεί Τάμας επίδραση (εξασθενεί την υγεία κι αυξάνει το σωματικό βάρος), ενώ όταν είναι στην εποχή του και βρίσκεται σε μια ενδιάμεση φυσιολογική κατάσταση ωρίμανσης, τότε, και μόνο τότε, έχει Σάττβα ιδιότητες (διατηρεί ακμαίο το μεταβολισμό, εμποδίζει την απορρόφηση της χοληστερίνης των άλλων τροφών κι αποτρέπει τη συσσώρευση λίπους).

ΥΓΙΕΙΝΟ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ; ΝΑΙ, ΓΙΝΕΤΑΙ!

Αποκτήστε κομψή σιλουέτα τρώγοντας βιοενεργειακά και πείτε «τέρμα!» στα περιττά κιλά.

Η βιοενεργειακή διατροφή διαχωρίζει τις τροφές σε περισσότερο και λιγότερο «ζωντανές», περισσότερο ή λιγότερο ωφέλιμες – όχι σε «καλές» ή «κακές».

Κάθε τροφή, ακόμα κι αν χαρακτηρίζεται ως “νεκρή” ή “άδεια” από ωφέλιμα διατροφικά στοιχεία, όπως π.χ. κάποιο γλυκό πλούσιο σε ζάχαρη και λιπαρά, μπορεί να έχει το επωφελές χαρακτηριστικό της και με βάση αυτό θα την επιλέξουμε, αρκεί να γνωρίζουμε ποια επίδραση έχει στον οργανισμό μας. Αν π.χ. νιώσουμε κάποια στιγμή ότι χρειαζόμαστε σωματική τόνωση και διέγερση, μπορούμε να καταναλώσουμε ένα τρόφιμο razasic. Αυτή, όμως, η επιλογή αποτελεί την εξαίρεση και όχι τον κανόνα – ο κανόνας είναι μια διατροφή βασισμένη σε τροφές sattvic!

Καταναλώνοντας ως επί το πλείστον sattvic τροφές, η μπλοκαρισμένη στα λιποκύτταρα ενέργεια απεγκλωβίζεται και απελευθερώνεται προς το περιβάλλον, το υλικό σώμα αποτοξινώνεται, οι υποδοχείς του ενεργειακού σώματος αυξάνουν τη δεκτικότητά τους κι ο οργανισμός αντιμετωπίζει ευκολότερα τις καταστάσεις και τα προβλήματα που διαταράσσουν την ενεργειακή του ισορροπία, όπως το παραπανίσιο σωματικό βάρος και τα περιττά λίπη.

Βεβαίως, ένα διαιτολόγιο θεωρείται sattvic μόνον όταν δεν περιέχει καθόλου κρέας (ακρεοφαγία) και παράγωγά του. Εντούτοις, η κατανάλωση ή όχι ζωικών προϊόντων, όπως π.χ. γαλακτοκομικών, επαφίεται στην κρίση μας και αποτελεί καθαρά προσωπική επιλογή.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ SATTVIC ΤΡΟΦΩΝ

• Ομάδα λαχανικών και χόρτων: Αγγουράκια, αγκινάρες, αντίδια, αρακάς, γλιστρίδα, γογγύλια, καρότα, κολοκύθα, κολοκυθάκια, κουνουπίδι, λαχανάκια, λάχανο, λουλούδια βρώσιμα, μαρούλι, μπρόκολο, παντζάρι, ρόκα, σέλινο, σπανάκι, σπαράγγια, φασολάκια – όλα φρέσκα και όχι κονσερβοποιημένα ή κατεψυγμένα.
• Ομάδα φρούτων: Αβοκάντο, ανανάς, βατόμουρα, βερίκοκα, γκρέιπφρουτ, δαμάσκηνα, καρπούζι, κεράσια, κράνμπερι, μάνγκο, μανταρίνια, μήλα, μπανάνες, παπάγια, πεπόνι, πορτοκάλια, ροδάκινα, ρόδια, σταφίδες, σταφύλια, σύκα, φράουλες – τα φρέσκα φρούτα πρέπει να έχουν γλυκιά γεύση, ενώ τα ξερά φρούτα να έχουν αποξηρανθεί με φυσικό τρόπο.
• Ομάδα δημητριακών: Αμάρανθος, βρώμη, γλυκοπατάτα, καλαμπόκι, κεχρί, κινόα, κολοκάσι, κριθάρι, ρύζι, σίκαλη, σιτάρι, φαγόπυρο, φύτρα δημητριακών, χαρούπι καθώς και προϊόντα αυτών όπως π.χ.  ζυμαρικά, πλιγούρι, νιφάδες πρωινού, ροφήματα.
• Ομάδα οσπρίων: Ρεβίθια (και στραγάλια), σόγια, φάβα, φακές, φασόλια, φύτρα οσπρίων καθώς και προϊόντα σόγιας όπως π.χ. «γάλα», «κιμάς», «μπιφτέκι» και «τυρί» (τοφού) χωρίς συντηρητικά ή άλλα χημικά πρόσθετα.
• Ξηροί καρποί και σπόροι: Αμύγδαλα, ηλιόσποροι, καρύδα, καρύδια, κάστανα, κολοκυθόσποροι, κουκουνάρια, λιναρόσποροι, μακαντάμια, πεκάν, σουσάμι και προϊόντα αυτών όπως «βούτυρο» αμυγδάλου, «γάλα» αμυγδάλου, «γάλα» και «νερό» καρύδας, ταχίνι – οι ξηροί καρποί πρέπει να είναι ώριμοι, άψητοι και ανάλατοι.
• Έλαια: Ελαιόλαδο, καρυδέλαιο, λινέλαιο, σουσαμέλαιο – αδρά επεξεργασμένα, προτιμότερο ψυχρής έκθλιψης.
• Βότανα και μυρωδικά: Γλυκάνισο, κανέλα, κάρδαμο, κόλιανδρος, κουρκουμάς, κρόκος, μοσχοκάρυδο, μουστάρδα σπόροι, πιπερόριζα.
• Γαλακτοκομικά: Βουτυρόγαλα, γάλα κατσικίσιο, γιαούρτι ζωντανό, τυριά – όλα βιολογικής προέλευσης και φρέσκα. Συστήνεται περιορισμένη συχνότητα και ποσότητα κατανάλωσης.
• Ροφήματα (χωρίς πρόσθετα γλυκαντικά): Αφεψήματα βοτάνων, λάσι (γιαούρτι, νερό, αλάτι, μπαχαρικά), χυμοί λαχανικών, χυμοί φρούτων. Επίσης, «γάλα» και ροφήματα από δημητριακά, ξηρούς καρπούς, όσπρια ή σπόρους.
• Γλυκαντικά – γλυκίσματα: Ζάχαρη ακατέργαστη, μέλι (βιολογικό, ακατέργαστο και μη θερμασμένο), σιρόπι σφενδάμου, στέβια, γλυκίσματα από φρούτα, γλυκίσματα με χαρούπι.  Συστήνεται περιστασιακή κατανάλωση, σε ελεγχόμενες ποσότητες.

Να θυμάστε: Οι Sattvic τροφές διατηρούν το «όλον» υγιές, το ενεργειακό σώμα χωρίς ενεργειακές απώλειες, το σώμα χωρίς περιττά λίπη και στο φυσιολογικό του βάρος, το νου διαυγή και ζωηρό, τη ψυχή καθαρή. Αρκεί να είμαστε σωματικά δραστήριοι και λιτοδίαιτοι, να αποφεύγουμε την υπερβολική κατανάλωση φαγητού και να τρώμε για να ζούμε, όχι να ζούμε για να τρώμε…

Οι παρεχόμενες πληροφορίες έχουν ως σκοπό την ενημέρωση των αναγνωστών και δεν υποκαθιστούν τις προσωπικές υποδείξεις γιατρών και διαιτολόγων, τους οποίους θα πρέπει να συμβουλεύεστε πριν κάνετε οποιαδήποτε σημαντική διατροφική αλλαγή.